Τετάρτη 14 Απριλίου 2010

Υδροδιάλυτες Βιταμίνες

Οι σημαντικότερες υδροδιαλυτές βιταμίνες είναι αυτές που ανήκουν στο σύμπλεγμα Β και έχουν την ιδιότητα να προωθούν την δραστηριότητα των ενζύμων εκείνων που εμπλέκονται στον μεταβολισμό των θρεπτικών συστατικών και την απελευθέρωση ενέργειας.
Οι βιταμίνες αυτές είναι οι ακόλουθες:


Βιταμίνη Β1
Η βιταμίνη αυτή, που καλείται και θειαμίνη, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην απελευθέρωση της ενέργειας από τους υδατάνθρακές. Η έλλειψη της μπορεί να προκαλέσει συσσώρευση γαλακτικού οξέως στους ιστούς και οίδημα ή καρδιακή ανεπάρκεια. Επίσης η θειαμίνη είναι απαραίτητη για την λειτουργία του νευρικού συστήματος αφού το κύριο καύσιμο για τα νευρικά κύτταρα είναι οι υδατάνθρακές.
Η βιταμίνη Β1 βρίσκεται στους ξηρούς καρπούς, στον κρόκο του αυγού, το συκώτι, το κρέας, τα δημητριακά και τα όσπρια (legumes). Η έλλειψη της προκαλεί την ασθένεια beriberi η οποία επιφέρει απώλεια μυϊκής μάζας, ευαισθησία στις λοιμώξεις, πολυνευρίτιδα, και άλλα. Η ασθένεια εμφανίζεται συνήθως σε χώρες που οι λαοί τους έχουν σαν κύρια τροφή το αποφλοιωμένο ρύζι.

Επίσης η έλλειψη βιταμίνης Β1 προκαλεί απώλεια της μνήμης, αταξία και οπτικές διαταραχές.
Βιταμίνη Β2
Η βιταμίνη Β2 ή Ριβοφλαβίνη, βρίσκεται στα πράσινα λαχανικά, στο γάλα, το τυρί, το συκώτι, τα αυγά και σε άλλα τρόφιμα. Οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σε βιταμίνη Β2 ανέρχονται σε 1,1 έως 1,3 mg.
Το πιο συχνό σύμπτωμα από την έλλειψη της βιταμίνης Β2 είναι η συγχειλίτιδα, δηλαδή φλεγμονή και ραγάδες στις γωνιές του στόματος, αλλά και φλεγμονή της γλώσσας.

Βιταμίνη Β6
Η βιταμίνη Β6 καλείται και πυριδοξίνη και φαίνεται ότι «εμπλέκεται» στον μεταβολισμό των αμινοξέων και των πρωτεϊνών. Οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού στην συγκεκριμένη βιταμίνη ανέρχονται στα 1,2 έως 1,4 mg ημερησίως και σπανίως παρουσιάζεται έλλειψη της λόγω κακών διαιτητικών συνηθειών. Εφίσταται φυσικά η προσοχή σε άτομα τα οποία καταναλώνουν αλκοόλ ή λαμβάνουν φάρμακα κατά της φυματίωσης (tubercolosis), γιατί ανταγωνίζονται την βιταμίνη και μπορούν να προκαλέσουν «σύνδρομο» έλλειψης της.
Η βιταμίνη Β6 βρίσκεται σε ανάμεσα σε μια σημαντική γκάμα τροφών, όπως η σόγια, το αυγό, το συκώτι, το κρέας, και άλλα.

Βιταμίνη Β12
Η βιταμίνη Β12 η οποία καλείται και κοβαλαμίνη, συνίσταται στην ουσία σε μια ομάδα κοβαλαμινών (ουσίες που περιέχουν κοβάλτιο) και περιέχεται σε αρκετά τρόφιμα, ανάμεσα στα οποία είναι το συκώτι, το κρέας, τα αυγά, το γάλα, και άλλα. Η βιταμίνη Β12 καταστρέφεται από την θερμότητα και οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού ανέρχονται σε 1,5 μg ημερησίως.
Η βιταμίνη Β12, όπως και το φυλικό οξύ, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην σύνθεση του DNA και για αυτό τον λόγο η έλλειψη της μπορεί να προκαλέσει μεγαλοβλαστική αναιμία. Επίσης η βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη και στον σχηματισμό της μυέλινης, δηλαδή της ουσίας που περιβάλλει και προστατεύει τα νεύρα. Έτσι η έλλειψη της μπορεί να προκαλέσει περιφερική νευροπάθεια, λόγω της απομυελίνωσης των νευρικών ινών. Αν αυτή η απομυελίνωση έχει επηρεάσει τις νευρικές ίνες του νωτιαίου μυελού και ιδιαίτερα των οπίσθιων δεματίων του, τότε μπορεί να παρουσιαστεί απώλεια της περιφερικής αισθητικότητας και σε βαριές περιπτώσεις, ακόμα και παράλυση.

Φυλικό οξύ
Το φυλικό οξύ ανήκει στο σύμπλεγμα βιταμινών Β και βρίσκεται στο συκώτι, στα φύλλα των φρέσκων πράσινων λαχανικών και άλλου. Όπως είπαμε και παραπάνω, μιλώντας για την βιταμίνη Β12, το φυλικό οξύ είναι απαραίτητο για την σύνθεση του DNA και όταν λείπει από τον οργανισμό, τότε η μίτωση, δηλαδή η διαίρεση του κυττάρου, παρεμποδίζεται. Τα συμπτώματα που προκαλεί η έλλειψη της βιταμίνης αυτής συνδέονται με την ωρίμανση των ερυθρών κυττάρων του αίματος και οδηγεί σε ένα είδος μεγάλοβλαστικής αναιμίας.

Νιασίνη
Η νιασίνη, η οποία καλείται και νικοτινικό οξύ ευρίσκεται κυρίως στο συκώτι, το τυρί, τους ξηρούς καρπούς, τα μη επεξεργασμένα δημητριακά, τα αυγά, τα ψάρια, κλπ. Επίσης πρέπει να σημειώσουμε ότι το σώμα μπορεί να συνθέσει την συγκεκριμένη βιταμίνη. Η νιασίνη συμμετέχει στις διαδικασίες μεταβολισμού των κυττάρων. Συγκεκριμένα αυτή αναστέλλει την παραγωγή της χοληστερόλης και βοηθά στην διάσπαση των λιπών. Οι ημερήσιες απαιτήσεις του οργανισμού ανέρχονται σε 12-17mg ημερησίως.
Η έλλειψη της νιασίνης μπορεί να προκαλέσει κύρια γαστρεντερολογικά και νευρολογικά συμπτώματα, καθώς και δερματίτιδα. Μια από τις πλέον γνωστές παθήσεις που οφείλονται στην έλλειψη της νιασίνης είναι η πελάγρα. Η πελάγρα εμφανίζεται μετά από 6-8 εβδομάδες σοβαρής έλλειψης της βιταμίνης και παρουσιάζεται συνήθως σε περιοχές και λαούς των οποίων το καλαμπόκι αποτελεί βασική διατροφή. Αυτό συμβαίνει κυρίως γιατί συνήθως οι ποσότητες της βιταμίνης που βρίσκονται σε αυτή την τροφή είναι ελάχιστες και κάτω από μορφή που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό.

Παντοθενικό οξύ
Το παντοθενικό οξύ βρίσκεται σε μια μεγάλη γκάμα τροφίμων και συνδέεται με τον μεταβολισμό των αμινοξέων και οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού ανέρχονται σε 3-7mg. Το παντοθενικό οξύ καταστρέφεται από την υπερβολική θερμότητα και το πάγωμα.

Βιταμίνη C
Η βιταμίνη C καλείται και ασκορβικό οξύ και βρίσκεται κύρια στα φρέσκα φρούτα, κύρια τα εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, λεμόνια, κλπ), στο τριαντάφυλλο και στα πράσινα λαχανικά. Οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού σε βιταμίνη C ανέρχονται σε 40mg περίπου.
Η βιταμίνη C, όπως και η βιταμίνη Ε λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά, προστατεύοντας τον οργανισμό από τις οξειδωτικές χημικές αντιδράσεις. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η βιταμίνη καταστρέφεται εύκολα από την θερμότητα, την ξήρανση, το αλάτισμα και τον χρόνο.
Μια από τις πλέον γνωστές παθήσεις, που προκαλούσε κύρια στο παρελθόν ή έλλειψη βιταμίνης C, είναι το σκορβούτο, το οποίο με την σειρά του προκαλούσε μια σειρά από δυσάρεστα συμπτώματα όπως:
• Η αδυναμία επούλωσης τραυμάτων
• Η αναστολή της αύξησης των οστών
• Αλλοιώσεις στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων (γίνονται εξαιρετικά εύθραστα)
• Τέλος πριν από τον θάνατο παρατηρούνταν υψηλός πυρετός.

Βιταμίνη Κ
Η βιταμίνη Κ τέλος, είναι μια σημαντική υδροδιαλυτή βιταμίνη της οποίας ο κύριος ρόλος έγκειται στον σχηματισμό (στο συκώτι) της προθρομβίνης και μιας σειράς άλλων παραγόντων, που είναι απαραίτητοι στην διαδικασία πήξης του αίματος. Έτσι η έλλειψη της συγκεκριμένης βιταμίνης προκαλεί επιβράδυνση της πήξης του αίματος. Η βιταμίνη Κ βρίσκεται στο συκώτι, μερικά φυτικά έλαια, στα φύλλα των πράσινων λαχανικών, και σε άλλα τρόφιμα.

Η βιταμίνη Κ παράγεται από μικροοργανισμούς (μικρόβια) στο παχύ έντερο και σε περίπτωση καταστροφής της εντερικής χλωρίδας (όπως συμβαίνει μετά την λήψη υψηλών δόσεων αντιβιοτικών) παρατηρείται γρήγορα έλλειψη της. Θα πρέπει ακόμη να σημειώσουμε ότι η απορρόφηση της συνδέεται με την ύπαρξη των αλάτων της χολής στο έντερο. Στα νεογέννητα μπορεί να δοθεί βιταμίνη Κ, γιατί στο έντερο τους δεν έχει ακόμη δημιουργηθεί η φυσιολογική χλωρίδα που επιτρέπει την παραγωγή της βιταμίνης Κ από τα βακτήρια.

Μετά και από αυτό το κεφάλαιο θεωρούμε ότι έχουμε καλύψει το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος των συστατικών εκείνων που είναι απαραίτητα για τον οργανισμό μας και τα λαμβάνουμε μέσα από την καθημερινή μας διατροφή. Παρατηρήσαμε για άλλη μια φορά την πολυπλοκότητα με την οποία δρα ο οργανισμός μας και την σπουδαιότητα που έχουν τα διάφορα συστατικά της τροφής, σπουδαιότητα που δεν εξαρτάται από την ποσότητα, αλλά από τον ρόλο που καθένα από αυτά διαδραματίζει στην λειτουργία και την ομοιόσταση (ισορροπία) του οργανισμού μας.

Τέλος και επειδή θεωρούμε ότι θα ήταν παράλειψη να μιλάμε για την διατροφή και τα θρεπτικά συστατικά και να μη μιλήσουμε καθόλου για την «διάσημη» πλέον Μεσογειακή Διατροφή θα μας επιτρέψετε να κλείσουμε το κεφάλαιο διατροφή (προς το παρόν) με αυτό ακριβώς το θέμα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου